Zgodnie z popularną definicją gwint to śrubowe nacięcie na wewnętrznej albo zewnętrznej powierzchni walca lub stożka. Jest to także rodzaj mechanicznego połączenia kształtowego rozłącznego. Istnieje bardzo wiele różnych gwintów, ponieważ nic nie stoi na przeszkodzie, aby na własne potrzeby przygotować połączenie kształtowe o dowolnych parametrach. Jednakże część z nich została ustandaryzowana w procesie normalizacji i wyłącznie one powinny być rozpatrywane w kontekście zastosowań przemysłowych.

Najważniejsze informacje na temat gwintów

Gwint spełnia swoją rolę wówczas, gdy idealnie pasuje do przygotowanej nakrętki lub śruby, a dodatkowo realizuje inne deklarowane funkcje, na przykład zapewnia szczelność. Aby tak było, niezbędne jest ustandaryzowanie podstawowych parametrów. Wymienimy najważniejsze z nich na podstawie gwintu walcowego.

• Średnica gwintu – średnica podstawy walca opisanego na zewnętrznych wierzchołkach gwintu, średnica walca, w którym nacięto gwint; przyjmuje wartość d1
• Średnica podziałowa gwintu śruby i nakrętki – punkt, w którym szerokość występu i bruzdy są sobie równe; przyjmują wartości odpowiednio: d2 i D2
• Podziałka gwintu – odległość między wierzchołkami gwintu śruby lub nakrętki w przekroju wzdłużnym
• Skok gwintu – wartość przesunięcia osiowego po pełnym obrocie śruby

W zależności od przyjętych kryteriów można wymienić kilkanaście rodzajów gwintów. Część z nich ma bardzo wąskie zastosowanie, jednak warto zwrócić uwagę na niektóre sposoby podziału i występujące w nich rodzaje gwintów.

Ze względu na sposób skręcania gwinty można podzielić na:

• prawy – śruba podczas wkręcania obraca się zgodnie z ruchem wskazówek zegara; jest to najczęściej spotykane rozwiązanie, stosowany jest tam, gdzie nie ma ryzyka samoczynnego lub przypadkowego odkręcenia,
• lewy – śruba z tym gwintem obraca się przeciwnie do ruchu wskazówek zegara podczas wkręcania, czyli w lewo; stosowany jest w sytuacjach, w których istnieje ryzyko odkręcenia się, np. przy lewym pedale w korbie rowerowej.

Ze względu na krotność wyróżniamy gwinty:

• jednokrotne (pojedyncze) – długość uzwojenia i skok gwintu są takie same,
• wielokrotne (dwukrotne i więcej) – długość uzwojenia jest dwa lub więcej razy dłuższa niż skok gwintu.

Ze względu na skok gwinty dzielimy na:

• normalne – mają standardowy skok,
• drobnozwojny – jego skok jest mniejszy od normalnego,
• grubozwojny – ma skok większy od normalnego.

Oprócz podziału gwintów istnieje kilkadziesiąt oznaczeń, które dostarczają wielu dodatkowych informacji dla standaryzowanych gwintów. Większość oznaczeń można znaleźć na stronie: https://sprawdzianygwintow.pl/oznaczenie-gwintow/.

Kluczowe informacje na temat sprawdzianów do gwintów

Wszędzie tam, gdzie liczy się precyzja wykonania gwintów, stosuje się sprawdziany do gwintów. Te podstawowe narzędzia mają za zadanie:

• umożliwiają precyzyjne sprawdzenie gwintów i weryfikację ich poprawności,
• pozwalają sprawdzić średnicę gwintu i jego skok.

Sprawdziany do gwintów to obowiązkowe wyposażenie warsztatów i przedsiębiorstw specjalizujących się w precyzyjnej obróbce metalu.

Podobnie jak w przypadku gwintów, tak i wśród sprawdzianów do gwintów wyróżniamy wiele ich typów.

Pierwszy podział dotyczy sprawdzianów:

• przechodnich – powinny swobodnie wkręcać się w gwint zgodny z danym sprawdzianem,
• nieprzechodnich – ich swobodne wkręcenie nie powinno być możliwe.

Oba rodzaje powyższych sprawdzianów do gwintów należą to tak zwanych dokładnych.

Kolejny podział pozwala wyróżnić gwinty:

• trzpieniowe – wykonane na metalowym trzpieniu, służą do sprawdzania gwintów wewnętrznych,
• pierścieniowe – swoim kształtem przypominają pierścienie, dzięki nim sprawdza się gwinty zewnętrzne.

Jeszcze inny podział dzieli sprawdziany na:

• szczękowe – mają regulowany zakres, dzięki czemu używa się ich do szybkich i dokładnych pomiarów już istniejących gwintów zewnętrznych,
• ustawcze – otrzymują postać pierścienia, stosowane są do kontroli średnicy gwintu.

Ponadto należy wiedzieć, że sprawdziany do gwintów dzielą się też ze względu na mającą do nich zastosowanie normę. Inne normy obowiązują w kontynentalnej Europie, inne w Wielkiej Brytanii, a jeszcze inne w USA, co wynika głównie z różnic w stosowanych jednostkach długości (milimetry i cale). Normy międzynarodowe mają prefiks ISO, normy stworzone przez Niemiecki Instytut Normalizacyjny mają prefiks DIN, normy brytyjskie rozpoczynają się od liter BS, natomiast normy amerykańskie to UNC oraz ANSI. Więcej o normach można przeczytać tutaj: https://sprawdzianygwintow.pl/5157-2/.